Kredyt bankowy
– umowa zawarta w formie pisemnej pomiędzy bankiem, a kredytobiorcą. Bank zobowiązuje się udostępnić określoną kwotę na określony cel oraz czas a kredytobiorca zobowiązuje się wykorzystać kredyt zgodnie z jego przeznaczeniem oraz zwrócić pobraną kwotę wraz z należnym bankowi wynagrodzeniem w postaci prowizji i odsetek.
Na podstawie tej definicji kredyt postrzegany jest jako specyficzny rodzaj stosunków zobowiązaniowych, którego wyróżniającymi cechami są: zwrotność, terminowość i oprocentowanie.
Sposoby ujmowania kredytu:
- formalno-prawne ujęcie kredytu;
-
- zgodnie z nim, istotą kredytu jest wykorzystanie czasowo wolnych środków pieniężnych, a nie tworzenie nowych. Bank sprawuje tutaj rolę pośrednika w przekazywaniu potrzebującym podmiotom czasowo ulokowanych w nim, przez inne osoby, środków pieniężnych. W wyniku tej operacji, powstaje wierzytelność u kredytodawcy, oraz proporcjonalne kwotowo zobowiązanie u kredytobiorcy,
- ekonomiczne ujęcie kredytu;
-
- wg tak rozumianego ujęcia, bank umożliwia dokonywanie wydatków pieniężnych w rozmiarach przekraczających aktualnie posiadane przez kredytobiorcę środków pieniężnych, poprzez tworzenie nowych dochodów i środków z równoczesnym ich udostępnieniem kredytobiorcy, na warunkach przewidzianych w umowie.
Standardowa umowa kredytowa zawiera:
- datę i miejsce zawarcia umowy
- dane stron umowy
- postanowienia ogólne
- kwotę i walutę kredytu
- warunki uruchomienia
- cel kredytu
- okres kredytowania
- zasady i termin spłaty kredytu
- wysokość prowizji
- wysokość oprocentowania
- sposób zabezpieczenia kredytu
- zakres uprawnień banku
- termin i sposób postawienia do dyspozycji kwoty kredytowej
- informacje o warunkach zmiany i odstąpienia od umowy przez bank i kredytobiorcę
- informacje o skutkach naruszenia umowy oraz inne ustalenia stron.
Stroną dominującą w stosunku kredytowym wobec kredytobiorcy jest bank, który określa warunki kredytu i jest uprawniony do kontroli jego wykorzystania oraz uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej, przy czym nie jest zobowiązany do udzielenia kredytu, nawet jeżeli osoba ubiegająca się o kredyt ją posiada. Kredyt występuje jedynie w formie bezgotówkowej, pod postacią zapisu na rachunku.
Prawo udzielania kredytów mają wyłącznie banki, a środki na ten cel pochodzą z depozytów powierzonych bankowi przez ich klientów, dlatego umowy kredytowe reguluje prawo bankowe.
W zależności od okresu kredytowania wyróżniamy kredyty krótkoterminowe (do 1 roku), średnioterminowe (od 1 roku do 3 lat) i długoterminowe (powyżej 3 lat).
Podział kredytów bankowych
- kredyt gospodarczy
- kredyt obrotowy
- kredyt w rachunku bieżącym
- kredyt rewolwingowy
- kredyt w rachunku kredytowym
- kredyt docelowy przeznaczony na określoną w umowie operację
- kredyt na pokrycie bieżących zobowiązań udzielony jako pomoc finansowa w przypadku braku środków pieniężnych na pokrycie zobowiązań z okresem kredytowania krótszym niż 30 dni
- linia kredytowa odnawialna i nieodnawialna
- kredyt sezonowy udzielany jest firmom związanym z sezonowością
- kredyt wekslowy dyskontowy i akceptacyjny
- kredyt inwestycyjny udzielony na sfinansowanie inwestycji – długoterminowy
- kredyt dla osób fizycznych
- kredyt mieszkaniowy
- kredyt samochodowy
- kredyt konsumpcyjny
Funkcje kredytu
- emisyjna – wprowadzenie pieniądza do obiegu, polega na wprowadzeniu do cyrkulacji pieniądza poprzez kredytowy mechanizm emisji pieniądza. Funkcję tę realizuje każdy kredyt bankowy, gdyż każde udzielenie kredytu wprowadza do cyrkulacji nowy pieniądz, a każda spłata kredytu prowadzi do wycofania pieniądza z obiegu.
- dochodowa – tworzenie korzyści ekonomicznych i finansowych dzięki powiększeniu skali produkcji, zwiększeniu siły nabywczej firmy,
- rozdzielcza – kredyt wpływa na wzrost dochodu w danym regionie, branży oraz zwiększa popyt w określonym segmencie rynku,
- interwencyjna – kredyt jest wykorzystywany jako instrument polityki ekonomicznej,
- element rynku kapitałowego.
Etapy realizacji umowy kredytu bankowego
- Wnioskowanie
- Analiza sytuacji finansowej wnioskodawcy
- Podjęcie decyzji kredytowej przez bank
- Podpisanie umowy
- Realizacja kredytu w formie określonej umową
Wniosek kredytowy zawiera:
- kwotę kredytu
- cel
- okres kredytowania
- terminy spłaty
- informacje o innych kredytach
- proponowane formy zabezpieczenia
Analiza zdolności kredytowej:
- osoba fizyczna – majątek, dochody, zatrudnienie, informacje o innych kredytach,
- osoba prawna – wiarygodność, zdolność do spłaty, analiza wyników finansowych (rentowność, wypłacalność), ocena płynności finansowej, ocena sprawności działania.
Prawne formy zabezpieczenia kredytu
- osobowe:
- poręczenie – osoba fizyczna lub prawna zobowiązuje się do spłaty kredytu z odsetkami, jeżeli kredytobiorca nie spłaci go w terminie
- weksel własny in blanco – kształtuje dodatkową ścieżkę egzekwowania roszczeń banku. Sporządza się deklarację wekslową, wg której bank jest uprawniony wypełnić weksel w przypadku zaprzestania spłaty
- poręczenie wekslowe (awal)
- gwarancja bankowa
- przelew (cesja) wierzytelności – bank kredytujący żąda zadeklarowania przez nabywcę, że cedowaną wierzytelność przekaże bankowi kredytującemu
- przystąpienie do długu
- rzeczowe:
- zastaw na rzeczach i prawach
- blokada środków na rachunku bankowym – ustalona pisemnie z wykluczeniem odwołania
- kaucja – wymaga umowy pisemnej, składa się ją na odrębnym rachunku bankowym
- bon na okaziciela
- hipoteka – zabezpieczenie spłaty kredytu na nieruchomości, dla której złożono księgę wieczystą. Przypisana jest do nieruchomości bez względu na to, kto jest jej właścicielem. Nie można ustanowić jej na nieruchomości, którą dłużnik ma tylko do użytku.
Pojęcia
- Karencja – okres w którym zawieszona jest obsługa kredytu w części kapitałowej lub kapitałowej i odsetkowej.
- Kredyt preferencyjny – kredyt z dopłatami budżetu państwapolityki gospodarczej państwa. Stanowi pośrednią formę dofinansowania wybranych sektorów gospodarki (np. rolnictwa) z budżetu państwa. Minusem kredytów preferencyjnych jest zniekształcenie rachunku ekonomicznego. wykorzystywany jako instrument
- Skonto – procentowy upust udzielony od sumy rachunku w zamian za wcześniejszą zapłatę w ramach określonego terminu. Wykonujemy przy kredytach lub rozliczeniach warunków płatności dostawcy towarów.
- Okres kredytowania – okres, liczony od dnia zawarcia umowy kredytu, do dnia całkowitej spłaty kredytu wraz z odsetkami. Długość okresu kredytowania jest określona w umowie kredytowej. Zasady wyznaczania długości okresu kredytowania i warunki jego zmiany są zawarte w regulaminach, procedurach i przepisach wewnętrznych banków.
Kto może udzielać kredytu
Kredytów mogą udzielać wyłącznie banki. Innym podmiotom gospodarczym podejmującym się próby oferowania czynności zarezerwowanych dla banków (w tym kredytu) grozi grzywna do 5 mln zł lub kara pozbawienia wolności do lat trzech.
